İşletim Sistemi Dosya Yapıları Nelerdir? Ne İşe Yararlar?

Bilgisayarınızdaki her dosya, her klasör bir düzende saklanır. Bu düzeni sağlayan şey, işletim sisteminin kullandığı dosya yapısıdır. Hangi sistemi kullanırsanız kullanın (Windows, Linux, macOS...), bu yapıların farkında olmak, veri güvenliği ve performans için önemlidir.

NTFS (New Technology File System)

Windows’un en yaygın kullandığı dosya sistemidir. Büyük dosyaları destekler, izinler (yetkiler) tanımlanabilir. Hızlı, güvenli ve günümüzde modern sistemler için idealdir.

Kullanıldığı yerler: Windows 10/11 kurulu diskler, harici diskler

FAT32 (File Allocation Table)

Daha eski ama hala yaygın. USB belleklerde sıkça karşımıza çıkar. Ancak 4 GB’tan büyük dosya desteklemez.

Kullanıldığı yerler: USB bellekler, SD kartlar

exFAT

FAT32’nin gelişmiş halidir. Hem büyük dosyaları destekler hem de Windows + macOS uyumludur. Harici disklerde kullanışlıdır.

Kullanıldığı yerler: Modern USB bellekler, büyük taşınabilir diskler

ext1, ext2, ext3, ext4 (Extended File Systems)

Linux tabanlı sistemlerde kullanılan dosya sistemleridir. Ext1 artık kullanılmaz. Ext3 günlükleme (journaling) ile daha güvenli hale gelmiştir. Ext4 ise modern Linux sistemlerin vazgeçilmezi.

Kullanıldığı yerler: Ubuntu, Debian, Linux sunucular

SWAP (Takas Alanı)

RAM dolduğunda işletim sisteminin yavaşlamasını engellemek için diskin bir bölümü RAM gibi kullanılır. Bu alana SWAP denir.

Kullanıldığı yerler: Linux sistemlerde takas (swap) bölgesi olarak

RAW

Biçimlendirilmemiş ya da hasarlı bir disk yapısıdır. Dosya sistemine dönüştürülmediği için erişilemez. Genellikle veri kurtarma işlemlerinde karşımıza çıkar.

Kullanıldığı yerler: Hatalı disklerde, biçimlendirilmemiş yeni diskte

Not: Hangi dosya sistemini kullanmanız gerektiği, hangi cihazda ve ne amaçla kullandığınıza bağlıdır. Eğer bir diski hem Windows hem de Mac’te kullanacaksanız exFAT en uygun seçenektir. Linux için ext4 tavsiye edilirken, Windows sistem diski mutlaka NTFS olmalıdır.

Sonuç

Dosya sistemleri görünmez kahramanlardır. Verilerimizin sağlıklı kalması, bilgisayarın hızlı çalışması ve veri güvenliği, doğrudan bu yapıların ne kadar doğru kullanıldığıyla ilgilidir. Bilinçli kullanıcı olmak için dosya sistemlerini tanımak şart!